Η πορεία προς το γήρας φέρνει και αλλαγές στη μνήμη και τις γνωστικές λειτουργίες. Οι άνθρωποι αρχίζουν να ξεχνούν καθώς γερνάνε και αυτό είναι σχετικά φυσιολογικό. Αυτό που δεν είναι ωστόσο φυσιολογικό είναι να βιώνει κάποιος απώλεια μνήμης σε τέτοια έκταση ώστε να επηρεάζεται η αυτόνομη λειτουργικότητά του ή η προσωπική του ασφάλεια. Είναι φυσιολογικό ακόμα τέτοια προβλήματα μνήμης να συνοδεύονται από μεταβολές στη διάθεση, την προσωπικότητα ή τη συμπεριφορά.
Εγκέφαλος & Συμπεριφορά: Τμήμα Νευροψυχολογίας
Η Νευροψυχολογία έχει ως αντικείμενο την εξέταση της σχέσης εγκεφάλου - συμπεριφοράς. Στην κλινική πράξη, ο Νευροψυχολόγος προσεγγίζει τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος λειτουργεί τη δεδομένη χρονική στιγμή, εξετάζοντας τη γνωστική λειτουργικότητα και τη συναισθηματική/ψυχολογική κατάσταση του ατόμου, με τη χρήση εξειδικευμένων νευροψυχολογικών δοκιμασιών-τεστ.
Μία από τις βασικές αρχές πίσω από τη νευροψυχολογική εξέταση είναι η εξακρίβωση του εάν ένα άτομο λειτουργεί σύμφωνα με το προνοσηρό βέλτιστο επίπεδο λειτουργικότητάς του, ή εάν υπάρχει επιδείνωση σε κάποιον γνωστικό/ψυχολογικό τομέα λειτουργίας.
Το ανωτέρω ερώτημα είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην κλινική πράξη, καθώς σχετίζεται άμεσα με τη διάγνωση και τη θεραπεία σε μια σειρά από παθολογικές καταστάσεις, όπως για παράδειγμα:
- Νόσος Alzheimer και συναφείς άνοιες
- Νόσος Parkinson
- Νευροεκφυλιστικές παθήσεις
- Επιληψία
- Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις
- Νεοπλασίες εγκεφάλου
- Ψυχιατρικές παθήσεις
Πρότυπη κλινική μνήμης Metropolitan Hospital
Η κλινική μνήμης του Metropolitan Hospital είναι εξειδικευμένη στην παροχή υπηρεσιών για ασθενείς που βιώνουν προβλήματα μνήμης και πιθανές αλλαγές στις γνωστικές λειτουργίες ή στη συμπεριφορά και την προσωπικότητά τους, καθώς και για τους συγγενείς ή φροντιστές αυτών.
Σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε σε συνεργασία με την επιστημονική ομάδα του τμήματος Νευρολογίας του Metropolitan Hospital με στόχο το συνδυασμό της άριστης νευρολογικής ιατρικής πράξης, της κλινικής Νευροψυχολογίας και των τελευταίων τεχνολογικών-διαγνωστικών μεθόδων για τη διάγνωση και την αντιμετώπιση της άνοιας.
Νευροψυχολογική εξέταση στην κλινική μνήμης
Η νόσος Alzheimer και γενικά οι άνοιες αποτελούν ουσιαστικά μία νόσο που προσβάλλει τις ανώτερες γνωστικές λειτουργίες. Ο μόνος έγκυρος τρόπος να διαγνωστούν είναι μέσω της κλινικής Νευροψυχολογίας και της αποτύπωσης του νευροψυχολογικού προφίλ: η αξιολόγηση περιλαμβάνει απαντήσεις σε ερωτήσεις και τη χορήγηση γνωστικών δοκιμασιών/τεστ με στόχο την αξιολόγηση της λειτουργικότητας του εγκεφάλου. Η νευροψυχολογική εξέταση έχει επίσημη ένδειξη ως κλινική πράξη για την αξιολόγηση των διαταραχών μνήμης, ειδικά στις περιπτώσεις που η διάγνωση δεν είναι ξεκάθαρη. Τα αποτελέσματα από την εξέταση είναι απαραίτητα για τη διάγνωση και το σχεδιασμό της θεραπευτικής αντιμετώπισης σε συνεργασία με το νευρολόγο και τη διεπιστημονική ομάδα όπου απαιτείται (ακτινολόγος, παθολόγος, ψυχίατρος, κλινικός ψυχολόγος).
Η κλινική Νευροψυχολογία είναι προς το παρόν ο πιο επιστημονικά έγκυρος τρόπος –μαζί με το κλινικό ιστορικό- προκειμένου να εντοπίσουμε ακόμα και τις πιο μικρές αλλαγές στη νευρογνωστική λειτουργικότητα του ασθενούς, πριν ακόμα αυτές φανούν στις απεικονίσεις του εγκεφάλου (MRIs ή CTs).
Η νευροψυχολογική εξέταση στην κλινική μνήμης του Metropolitan γίνεται με μια σειρά από εξειδικευμένα και ευαίσθητα γνωστικά/ψυχολογικά τεστ τα οποία έχουν δοκιμαστεί διεξοδικά σε ερευνητικό και κλινικό πληθυσμό. Όλες οι δοκιμασίες/τεστ έχουν σταθμιστεί σε μεγάλο δείγμα για φύλο, ηλικία και μορφωτικό επίπεδο.
Αξιολόγηση της μνήμης με το CANTAB mobile
Η εν λόγω νευροψυχολογική δοκιμασία είναι ένα έγκυρο και αξιόπιστο κλινικό εργαλείο για την έγκαιρη διάγνωση των διαταραχών της μνήμης. Πρωταρχικός στόχος των ειδικών που ασχολούνται με τα προβλήματα μνήμης είναι η αναγνώριση των πρώιμων σημείων της κλινικά-σημαντικής μνημονικής έκπτωσης, ώστε να μπορούν να παρέχουν στους ασθενείς τους τη διαβεβαίωση για περαιτέρω διερεύνηση μέσα στο χρονικά κρίσιμο διάστημα.
Το CANTAB mobile χορηγείται μέσω iPad και συνδυάζει ένα ευαίσθητο τεστ μνήμης, το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί στην κλινική έρευνα για το Alzheimer για πάνω από 30 χρόνια, μαζί με μια αξιολόγηση της διάθεσης, για διαφοροδιάγνωση της κατάθλιψης. Το CANTAB mobile έχει ενσωματωθεί επιτυχώς στην εθνική στρατηγική κατά του Alzheimer στη Μ. Βρετανία. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2013 η εταιρεία παραγωγής Cambridge Cognition έλαβε ειδική αναγνώριση από το Βρετανό Πρωθυπουργό David Cameron στη συνάντηση κορυφής των G8 για την άνοια, για τη σημαντική της συνδρομή στην έρευνα και την ανάπτυξη κλινικών εργαλείων για την αντιμετώπιση της άνοιας.
Η εξέταση με το CANTAB mobile αποτελεί στάνταρ διαδικασία της νευροψυχολογικής αξιολόγησης στην Κλινική Μνήμης Metropolitan, για τις διαταραχές μνήμης.
- Cormack F., Barnett JH., Nidos A. Characterising Profiles of Impairment in AD, MCI and SMI Using a Brief Computerised Battery. Alzheimer's Association International Conference (AAIC) 2015. July 18 - 23, 2015; Washington, DC.
- Nidos A., Kasselimis D., Zavitz K., Cormack F. Diagnostic value of a cognitive battery for assessing cognitive decline. To be presented at the 10th Clinical Trials on Alzheimer's Disease (CTAD) November 1-4, 2017; Boston, USA.
Πού οφείλονται οι διαταραχές μνήμης;
Μη-φυσιολογική απώλεια της μνήμης μπορεί να οφείλεται σε αναστρέψιμες καταστάσεις και παθήσεις όπως η κατάθλιψη και το στρες, κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ, κάποια μόλυνση, έλλειψη σωστής διατροφής, ή να παρατηρείται ως συνοδό σύμπτωμα ιατρικών παθήσεων. Η έγκαιρη και σωστή διάγνωση παρόλα αυτά, και η θεραπεία μπορούν να βελτιώσουν σε μεγάλο βαθμό τέτοιες καταστάσεις. Απώλεια μνήμης και εκτεταμένες μνημονικές διαταραχές ωστόσο μπορούν να οφείλονται σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως:
- Ήπια νοητική έκπτωση
- Νόσος Alzheimer και συναφείς άνοιες
- Αγγειακή άνοια
- Νόσος Parkinson
ή ακόμα και σε τραύμα του εγκεφάλου (π.χ. κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις).
Σε ορισμένες περιπτώσεις, το αρχικό σύμπτωμα μπορεί να είναι μια μη φυσιολογική αλλαγή στην προσωπικότητα.
Με τη σωστή διάγνωση και τον κατάλληλο θεραπευτικό σχεδιασμό, οι ασθενείς με Alzheimer και άλλες άνοιες μπορούν να φτάσουν στο βέλτιστο για την κατάσταση τους επίπεδο αυτόνομης λειτουργικότητας, και να βελτιώσουν την ποιότητα της υπόλοιπης ζωής τους.
Υπηρεσίες Κλινικής Μνήμης
- Νευρολογική εξέταση
- Νευροψυχολογική εξέταση
- Εργαστηριακές εξετάσεις
- Ακτινοδιαγνωστικές – απεικονιστικές εξετάσεις (MRI, CT scans)
- Θεραπευτικός σχεδιασμός – παρέμβαση
- Συμβουλευτική με φροντιστές – συγγενείς
Η Κλινική Μνήμης του Metropolitan Hospital αποτελείται από Νευρολόγο, Κλινικό Νευροψυχολόγο, και παρέχει επίσης νευροακτινολογική και παθολογική υποστήριξη εφόσον απαιτείται. Στόχος της επιστημονικής ομάδας της Κλινικής είναι η έγκαιρη και αξιόπιστη διάγνωση της φύσης των προβλημάτων μνήμης, που θα οδηγήσει στο σχεδιασμό ενός εξατομικευμένου πλάνου παρέμβασης και θεραπείας.
Τι γίνεται στην Κλινική Μνήμης;
Κατά την πρώτη επίσκεψη που μπορεί να έχει διάρκεια 1-2 ώρες, γίνεται μια αδρή αξιολόγηση της μνήμης και του επιπέδου γνωστικής λειτουργικότητας του ασθενούς. Εκτιμάται η έκταση του προβλήματος και προσεγγίζεται η υποκείμενη αιτία για τα προβλήματα μνήμης.
Ακολούθως, αν κριθεί απαραίτητο, ο ασθενής θα υποβληθεί σε εργαστηριακές και παθολογικές εξετάσεις (π.χ. εξετάσεις αίματος, εγκεφαλογράφημα, MRI και CT scans), ώστε να διαγνωστεί το πρόβλημα
Νευροψυχολογική εξέταση
Σε επόμενο στάδιο ο Κλινικός Νευροψυχολόγος εξετάζει τον ασθενή με τυποποιημένες δοκιμασίες και νευροψυχολογικά-ψυχομετρικά τεστ που επικεντρώνονται στη μνήμη, την προσοχή, την αντίληψη και τη διαδικασία επίλυσης προβλημάτων. Η νευροψυχολογική εξέταση καταλήγει σε ένα λεπτομερές προφίλ γνωστικής λειτουργικότητας που φανερώνει τα γνωστικά ελλείμματα του ασθενούς και ρίχνει φως στη σχέση εγκεφάλου και συμπεριφοράς.
Σχεδιασμός θεραπευτικής παρέμβασης
Η θεραπευτική παρέμβαση είναι εξατομικευμένη και μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακοθεραπεία, ψυχοθεραπεία και τροποποίηση συμπεριφορικών συμπτωμάτων της άνοιας, νοητική ενδυνάμωση και αποκατάσταση με γνωστικές ασκήσεις. Καθ΄ όλη τη διάρκεια της αξιολόγησης και του θεραπευτικού σχεδιασμού, η ομάδα συνεργάζεται στενά με το φροντιστή και τους συγγενείς του ασθενούς, και παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη και ψυχοθεραπεία.
«Οι σύγχρονες νευροεπιστήμες έχουν συμβάλλει στη χαρτογράφηση των περιοχών του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τη μνήμη. Νέα κλινικά και ερευνητικά δεδομένα μπορούν να μας δείξουν τις αιτίες πίσω από τις διαταραχές της μνήμης και τους τρόπους αντιμετώπισής τους.»
Σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από την επιστημονική ομάδα του Νευρολογικού Τμήματος Metropolitan με στόχο το συνδυασμό της άριστης νευρολογικής ιατρικής πράξης, της κλινικής νευροψυχολογίας, και των τελευταίων τεχνολογικών-διαγνωστικών μεθόδων για την αντιμετώπιση της άνοιας.
Στόχος της Κλινικής Μνήμης
- Έγκαιρη διάγνωση: Ήπια Γνωστική Έκπτωση – Άνοιες – Αλτσχάιμερ
- Σχεδιασμός θεραπείας
- Γνωστική ενδυνάμωση-αποκατάσταση
- Συμβουλευτική συγγενών