3%. Τόσο είναι το ποσοστό των γυναικών που χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά χάπια ως μέσον αποφυγής μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, στην πατρίδα μας. Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη υπερβαίνει το 22%. Γιατί συμβαίνει αυτό μια εποχή που η πρόσβαση σε πληροφόρηση και έγκυρη ενημέρωση είναι ευκολότερη από ποτέ; Μια εποχή που έχουν καταπέσει ταμπού, έχουν απελευθερωθεί συμπεριφορές, έχουν εδραιωθεί πρακτικές και οι ταυτότητες είναι όσο ποτέ άλλοτε ρευστές; Είναι «από κεκτημένη ταχύτητα», από μια άγονη προσκόλληση σε ένα ωραιοποιημένο πρόσφατο παρελθόν («όλα ήταν καλύτερα τότε») ή μήπως είναι από τον προαιώνιο σύντροφο του ανθρώπου, το φόβο; Και όμως, ο φόβος δεν κάνει απαραιτήτως κακό. Αντίθετα, είναι η βάση του πολιτισμού μας είναι κίνητρο για να μάθουμε, να προστατεύσουμε, να προστατευθούμε, να εξελιχθούμε, να αλλάξουμε, να καλυτερέψουμε τη ζωή μας. Όταν προκύπτει από γνώση, όταν δηλαδή είναι έλλογος (λογικός), γιατί όταν προέρχεται από άγνοια, ή λάθος πληροφόρηση, λάθος εντυπώσεις, λάθος ερμηνεία... τότε, απλά μας εμποδίζει να ζήσουμε όπως μας αξίζει. Κάποιοι τέτοιοι φόβοι (παράλογοι) περιβάλλουν ως «κακή αύρα» τα αντισυλληπτικά. Και είναι καιρός να απαλλαγούμε από αυτούς και να προχωρήσουμε.
Τι είναι τα αντισυλληπτικά και ποιοι φόβοι τα συνοδεύουν
Η ιστορία τους ξεκινά το 1939 με την απομόνωση των φυλοσύνδετων ορμονών. Το 1950 συντίθεται το πρώτο «χάπι» και τη δεκαετία του `60 κυκλοφορούν ευρέως τα πρώτα αντισυλληπτικά χάπια. Τι κάνουν αυτά; Αναστέλλουν τον ενδογενή μηχανισμό φυσικής παραγωγής ορμονών, με αποτέλεσμα την αναστολή της ωοθυλακιορρηξίας και την αποφυγή της εγκυμοσύνης. Τι επιτυγχάνουν; Για πρώτη φορά στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού, οι γυναίκες αποκτούν το δικαίωμα να αποφασίζουν αυτές οι ίδιες για τη μητρότητά τους. Έκτοτε, αν και το «χάπι» εξελίχθηκε προς την κατεύθυνση των λιγότερων και, στη συνέχεια, των πολύ λιγότερων ανεπιθύμητων παρενεργειών και επιπλοκών, δεν έπαψε μαζί με την ελευθερία που γέννησε να γεννά και φόβους, λογικούς και παράλογους. Ας ξεκινήσουμε από τους δεύτερους (η σειρά παρουσίασης είναι ενδεικτική και όχι αξιολογική):
Φοβάμαι ότι τα αντισυλληπτικά προκαλούν καρκίνο
Οι δύο καρκίνοι για τους οποίους γίνεται συζήτηση είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας και ο καρκίνος του μαστού. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας οφείλεται σε ποσοστό 99% στον ιό HPV, που μεταδίδεται με τη σεξουαλική επαφή. Όσον αφορά τον καρκίνο του μαστού γνωρίζουμε ότι, μετά την ηλικία των 50, το ποσοστό εμφάνισής του είναι το ίδιο, είτε μια γυναίκα έπαιρνε είτε δεν έπαιρνε αντισυλληπτικά χάπια. Επίσης οι αριθμοί λένε ότι οι γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικά επί μακρόν φαίνεται να έχουν λιγότερες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου των ωοθηκών και του ενδομητρίου σε σχέση με αυτές που δεν έχουν πάρει αντισυλληπτικά.
Φοβάμαι ότι τα αντισυλληπτικά χάπια παχαίνουν
Στ’ αλήθεια όχι. Πράγματι, κατά τους πρώτους μήνες λήψης των αντισυλληπτικών παρατηρείται μια αύξηση βάρους η οποία όμως οφείλεται στην αυξημένη κατακράτηση υγρών και όχι στην αύξηση του λίπους. Επίσης, τα αντισυλληπτικά νέας γενιάς, για τα οποία ο λόγος, περιέχουν μικρότερη δόση οιστρογόνου και δροσπερινόνη οπότε, δεν συνοδεύονται από παρενέργειες, όπως αύξηση βάρους, ναυτία, πονοκέφαλοι, ακμή. Ακόμα και στη σπάνια περίπτωση που μπορεί να επηρεαστεί ο μεταβολισμός, απλώς αλλάζετε το αντισυλληπτικό με τη βοήθεια του γιατρού σας.
Φοβάμαι ότι το αλκοόλ ή το κάπνισμα επηρεάζουν τη δράση τους
Στην περίπτωση του αλκοόλ ισχύει το «μέτρον άριστον». Έτσι δεν επηρεάζεται η αποτελεσματικότητα των αντισυλληπτικών και δεν επιβαρύνεται το συκώτι όπου μεταβολίζονται το αλκόολ και τα χάπια. Σε περίπτωση συχνής κατανάλωσης και μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ, η απόδοση των αντισυλληπτικών επηρεάζεται Στην περίπτωση του καπνίσματος, οι γυναίκες κάτω των 35 ετών που δεν έχουν άλλους παράγοντες κινδύνου, μπορούν να κάνουν χρήση αντισυλληπτικών. Οι άνω των 35, καλό θα είναι να μην κάνουν χρήση αντισυλληπτικών και να επιλέξουν άλλη μέθοδο αντισύλληψης. Ωστόσο, με η χωρίς αντισυλληπτικά, καλό θα είναι να κοπεί το κάπνισμα.
Φοβάμαι ότι θα δυσκολευτώ πολύ να μείνω έγκυος όταν το θελήσω και σταματήσω τα αντισυλληπτικά
Τα αντισυλληπτικά δεν επηρεάζουν τη γονιμότητα, δεν εμποδίζουν μια μελλοντική εγκυμοσύνη, δεν προκαλούν ανωμαλίες στον κύκλο. Η λήψη χαπιών δεν εμποδίζει μια μελλοντική εγκυμοσύνη. Επίσης, δεν χρειάζεται να μεσολαβήσει χρόνος από τη διακοπή τους μέχρι τη σύλληψη. Ας σημειωθεί όμως ότι ορισμένοι γιατροί συστήνουν μια μικρή αποχή (τρεις μήνες), για να αποκατασταθεί ο φυσιολογικός κύκλος.
Φοβάμαι ότι αν ξεχάσω να πάρω μια μέρα το αντισυλληπτικό μου, θα μείνω έγκυος.
Εξαρτάται από το αν η μέρα αυτή είναι στις πρώτες ή στις τελευταίες ημέρες του κύκλου σας. Στις πρώτες ημέρες του υπάρχει όντως η πιθανότητα να γίνει η ωορρηξία. Στις τελευταίες όμως η πιθανότητα αυτή μειώνεται. Καλό θα είναι όμως να παίρνετε το αντισυλληπτικό σας καθημερινά και μάλιστα συγκεκριμένη ώρα (την ίδια) κάθε ημέρα. Αν όμως το ξεχάσετε μια φορά καλό θα είναι για τις επόμενες 7 ημέρες να χρησιμοποιήσετε, μαζί με τα αντισυλληπτικά που, φυσικά θα συνεχίσετε, και μια άλλη μέθοδο αντισύλληψης (π.χ. προφυλακτικό).
Φοβάμαι ότι το αντισυλληπτικό χάπι δεν είναι για μένα
Θα είχατε δίκιο να φοβάστε αν ανήκατε σε κάποια ή σε περισσότερες από τις παρακάτω κατηγορίες: άνω των 35-40 ετών και καπνίστρια (επί τη ευκαιρία, κόψτε το κάπνισμα), αν έχετε υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, αν έχετε ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακών νοσημάτων, θρομβώσεων, νόσων του ήπατος ή αν υποφέρετε από ημικρανίες. Αν τίποτα από αυτά δεν ισχύει ο φόβος σας στερείται βάσης.
Φοβάμαι ότι οι γυναίκες που χρησιμοποιούν πιο κλασικές μεθόδους αντισύλληψης κάνουν καλύτερα
Ας τις πάρουμε μία μία. Το «τράβηγμα» αφαιρεί από εσάς το δικαίωμα να αποφασίζετε για τον εαυτό σας και το επιστρέφει στον σύντροφό σας, γεγονός που ανεβάζει το ποσοστό αποτυχίας στο 35% αν αυτός δεν είναι γρήγορος. Και μην ξεχνάτε ότι και τα προσπερματικά υγρά μπορεί να προκαλέσουν εγκυμοσύνη. Το προφυλακτικό είναι πιο ασφαλές από το «τράβηγμα», με ποσοστό επιτυχίας το 95%, προφυλάσσει επίσης από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, όμως έχει ποσοστό αποτυχίας 5%, που ανεβαίνει στο 15% αν αυτό δεν χρησιμοποιηθεί σωστά.
Το περίφημο «χάπι της επόμενης μέρας» δεν ενδείκνυται για παραπάνω από μία ή δύο φορές, καθώς μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στην περίοδό σας. Τέλος, η σεξουαλική επαφή κατά τη διάρκεια της περιόδου δεν αποτελεί εγγυημένη μέθοδο αντισύλληψης αφού έχουν αναφερθεί και αναφέρονται περιστατικά ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης σε τέτοιες συνθήκες, οπότε γιατί να παίζετε με τις πιθανότητες;
Κάποια επιπλέον στοιχεία για τα αντισυλληπτικά
- Τα αντισυλληπτικά είναι ίσως η καλύτερα μελετημένη ουσία στην ιστορία της Ιατρικής, είναι «εδώ» για πάνω από 50 χρόνια και τα χρησιμοποιούν εκατομμύρια γυναίκες.
- Ένας χρόνος χρήσης αντισυλληπτικών μειώνει κατά 50% τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του ενδομητρίου. Τρία χρόνια χρήσης προκαλούν ακόμα μεγαλύτερη μείωση η δε προστασία αυτή εκτείνεται μέχρι και 15 χρόνια μετά την διακοπή τους. Ίδια περίπου είναι τα στοιχεία για τον καρκίνο των ωοθηκών Όσο μεγαλύτερο το διάστημα της λήψης τους τόσο μεγαλύτερη η προστασία της γυναίκας που τα λαμβάνει: μετά από 10 έτη ο κίνδυνος μειώνεται κατά 80%.Επίσης, η προστασία εκτείνεται μέχρι και 15 χρόνια μετά τη διακοπή της λήψης τους.
- Τα αντισυλληπτικά κάνουν τη δουλειά τους χωρίς «απαιτήσεις» από εσάς. Αναστέλλουν την ωοθυλακιορρηξία, δεν αναστέλλουν την επιθυμία. Δεν χρειάζεται να τα διακόψετε. Ούτε φυσικά για τις τακτικές ή έκτακτες επισκέψεις στο γυναικολόγο σας.
- Για μεγαλύτερη ευκολία, υπάρχουν συσκευασίες αντισυλληπτικών με 28 χάπια αντί για 21. Έτσι δεν χρειάζεται να διακόψετε τη λήψη τους κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως, με αποτέλεσμα να ξέρετε πάντα πότε να αρχίσετε την επόμενη συσκευασία.
Είναι όμως καλό να θυμάστε ότι:
Για οποιοδήποτε πρόβλημα, οποιαδήποτε απορία σε σχέση με την αντισύλληψη πρέπει να απευθυνθείτε στο γιατρό σας. Αυτός είναι που θα σας λύσει τις απορίες, αυτός που θα ακούσει τις ανησυχίες σας, αυτός που θα σας βοηθήσει να επιλέξετε το καταλληλότερο αντισυλληπτικό χάπι για σας.
