Η ανάπτυξη της ιατρικής τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια έχει συμβάλει στην αλματώδη εξέλιξη της ιατρικής πράξης. Οι υπέρηχοι έχουν αποδειχθεί ένα ισχυρό εργαλείο στα χέρια του γιατρού. Αυτό ισχύει και για την ιατρική ειδικότητα της αναισθησιολογίας και ειδικότερα σε ό,τι αφορά στην περιοχική αναισθησία.
Περιοχική αναισθησία ονομάζεται η αναισθησία που εφαρμόζεται σε μία μόνο «περιοχή» του σώματος, όπως στο πόδι, στο χέρι, στον ώμο κ.λπ. Στόχος στην περιοχική αναισθησία είναι η «τοποθέτηση» από τον αναισθησιολόγο τοπικού αναισθητικού γύρω από νεύρα που μεταφέρουν στον εγκέφαλο την αίσθηση του πόνου της περιοχής που πρόκειται να χειρουργηθεί.
Πρόκειται για μια αναισθησιολογική τεχνική που στην κλασική εφαρμογή της ο αναισθησιολόγος «εντοπίζει τυφλά», με βάση τους ανατομικούς άτλαντες ή χορηγώντας ηλεκτρικό ρεύμα ορισμένης έντασης, τη θέση και την πορεία των νεύρων. Το πρόβλημα ωστόσο είναι ότι η πορεία των νεύρων δεν είναι πάντα η ίδια σε όλους τους ανθρώπους, γιατί υπάρχουν οι λεγόμενες ανατομικές παραλλαγές.
Η υπερηχογραφία ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, προσφέρει τη δυνατότητα στον αναισθησιολόγο να «βλέπει» σε οθόνη την πραγματική πορεία των νεύρων σε κάθε ασθενή που πρόκειται να χορηγήσει αναισθησία και ταυτόχρονα να ελέγχει την αποτελεσματικότητα της πράξης του. Αυτό το κατορθώνει γιατί με τη βοήθεια των υπερήχων κατευθύνει τη βελόνα του ακριβώς δίπλα στο νεύρο και παρακολουθεί την έγχυση του τοπικού αναισθητικού γύρω από αυτό. Με αυτόν τον τρόπο η τεχνική γίνεται πιο ακριβής και η ποσότητα του φαρμάκου που χρησιμοποιείται είναι κατά πολύ μειωμένη σε σχέση με τις παλαιές τεχνικές, ελαττώνοντας έτσι τον κίνδυνο της τοξικότητας.
Η περιοχική αναισθησία βρίσκει εφαρμογή σε πληθώρα χειρουργικών επεμβάσεων. Επίσης εφαρμόζεται σε ασθενείς που είτε αδυνατούν να υποβληθούν σε γενική αναισθησία με ασφάλεια, λόγω συνοδών παθήσεων και επιβαρυμένης γενικής κατάστασης είτε δεν επιθυμούν να λάβουν γενική αναισθησία. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει σαφές ότι η περιοχική αναισθησία συμβάλλει στη βελτιωμένη μετεγχειρητική πορεία και μείωση των γενικότερων επιπλοκών, όχι μόνο λόγω καλύτερου ελέγχου του μετεγχειρητικού πόνου, αλλά, καθώς φαίνεται, και με άλλους μηχανισμούς που δεν έχουν πλήρως διαλευκανθεί.
Η χρήση των υπερήχων έχει οδηγήσει στην ακόμα μεγαλύτερη εξειδίκευση των περιοχικών νευρικών αποκλεισμών. Εκτός από τους κλασικούς νευρικούς αποκλεισμούς που πραγματοποιούνταν και στο παρελθόν, με την χρήση των υπερήχων οι αποκλεισμοί των νεύρων γίνονται ολοένα και πιο εκλεκτικοί. Για παράδειγμα για μια επέμβαση στα δάχτυλα των ποδιών δεν απαιτείται αναισθησία ολόκληρου του κάτω άκρου, αλλά μόνο η έγχυση μικρής ποσότητας τοπικού αναισθητικού σε νεύρα του αστραγάλου. Αυτοί οι εκλεκτικοί αποκλεισμοί συνήθως προκαλούν απώλεια της αίσθησης του πόνου με ταυτόχρονη διατήρηση της κινητικότητας, η οποία είναι ιδιαίτερα σημαντική για τους ασθενείς που θέλουν να επιστρέψουν στο σπίτι τους λίγη ώρα μετά την ολοκλήρωση του χειρουργείου ή οι υποχρεώσεις τους δεν τους επιτρέπουν να παραμείνουν στο νοσοκομείο. Πρέπει να σημειωθεί ότι για αντίστοιχες επεμβάσεις στο παρελθόν ήταν απαραίτητη η χορήγηση ισχυρών αναλγητικών από τη φλέβα και η παραμονή στο νοσοκομείο για τουλάχιστον μία ημέρα.
Επιπλέον, σημαντικό πλεονέκτημα των περιφερικών νευρικών αποκλεισμών είναι η σχεδόν πλήρης εξάλειψη του πόνου για 24 ώρες και με τα νεότερα φάρμακα που αναμένεται να κυκλοφορήσουν, η απαλλαγή από τον πόνο θα διαρκεί για 2-3 ημέρες, ακόμα και για τις πιο επώδυνες επεμβάσεις. Η εξάλειψη του πόνου είναι ουσιώδης για την ταχεία αποκατάσταση μετά το χειρουργείο και τη μείωση των μετεγχειρητικών επιπλοκών.
Η περιοχική ανασθησία με τη χρήση των υπερήχων αποσκοπεί επίσης και στη μείωση των επιπλοκών των περιφερικών νευρικών αποκλεισμών. Για παράδειγμα, ο αναισθησιολόγος βλέπει στην οθόνη του υπερηχογραφικού μηχανήματος όλες τις ανατομικές δομές και κατευθύνει τη βελόνη του υπό συνεχή παρακολούθηση, έτσι ώστε να αποφύγει τα αγγεία και την πρόκληση τρώσης τους και αιματώματος, καθώς και να πλησιάσει το επιλεγμένο νεύρο, χωρίς να κινδυνεύει να κάνει την έγχυση του φαρμάκου μέσα σε αυτό. Η παρακολούθηση της εξάπλωσης του τοπικού αναισθητικού γύρω από το νεύρο του επιτρέπει να μειώσει σημαντικά τη συνολικά χορηγούμενη ποσότητα, ώστε να μειωθεί και η πιθανότητα συστηματικής τοξικότητας.
Οι υπερηχογραφικά καθοδηγούμενοι περιφερικοί νευρικοί αποκλεισμοί ίσως να φαίνονται απλοί ως τεχνική. Πρόκειται ωστόσο για μια τεχνική που αποτελεί εξειδίκευση της αναισθησιολογίας, απαιτεί γνώση της τοπογραφικής και λειτουργικής ανατομικής, ειδική εκπαίδευση στην αναγνώριση των υπερηχογραφικών ανατομικών δομών, τον κατάλληλο εξοπλισμό και βέβαια άριστη γνώση της αναισθησιολογίας, ώστε να εφαρμόζεται η κατάλληλη τεχνική, στον κατάλληλο ασθενή, για την κατάλληλη επέμβαση με ελαχιστοποίηση των επιπλοκών.
Με την τεχνική αυτή είναι πολύ πιο εύκολο να επιτευχθεί ο στόχος μας, που είναι, πάντα, η εφαρμογή σύγχρονης, ασφαλούς και ποιοτικής αναισθησίας στους ασθενείς μας.
