1. Γιατρέ, τί είναι τα Λευκά αιμοσφαίρια ή Λευκοκύτταρα και ποια είναι η αποστολή τους ;
Τα Λευκά αιμοσφαίρια μαζί με τα Ερυθρά αιμοσφαίρια και τα Αιμοπετάλια, απαρτίζουν τα έμμορφα (κυτταρικά) στοιχεία του αίματος, ενώ το πλάσμα αποτελεί το υγρό στοιχείο του αίματος.
Η αποστολή των Λευκών αιμοσφαιρίων είναι η ενεργός συμμετοχή των στην άμυνα του οργανισμού (Βασική συνιστώσα του Ανοσοποιητικού Συστήματος).
Ειδικότερα, τα Ουδετερόφιλα πολυμορφοπύρηνα μαζί με τα Μονοπύρηνα, αλλά και τα Ηωσινόφιλα και τα Βασεόφιλα συμμετέχουν (σαν φαγοκύτταρα) στην Φυσική Ανοσία, ενώ τα Λεμφοκύτταρα στην Επίκτητη ανοσία. (Β-λεμφοκύτταρα : παράγουν αντισώματα , Τ-λεμφοκύτταρα: κυτταροτοξική δράση).
2. Πώς ονομάζονται οι αποκλίσεις (αυξήσεις ή ελαττώσεις) των Λευκοκυττάρων, που ανευρίσκονται συνήθως και ποια είναι η σημασία τους;
Ο φυσιολογικός αριθμός των Λευκών αιμοσφαιρίων στο περιφερικό αίμα κυμαίνεται από 4.500/μL έως 9.000/μL. Ο αυξημένος αριθμός των Λευκών αιμοσφαιρίων (Λευκοκυττάρωση) μπορεί να οφείλεται σε καλοήθη ή κακοήθη αίτια. Ομοίως και ο χαμηλός αριθμός (Λευκοπενία) σε παρόμοια αίτια. Μεγάλη σημασία ωστόσο, έχει ο αριθμός (αναλογία) των επί μέρους κυττάρων (Ουδετερόφιλα Πολυμορφοπύρηνα, Λεμφοκύτταρα, Μονοκύτταρα, Ηωσινόφιλα και Βασεόφιλα) ή ύπαρξη αώρων μορφών (όπως Βλάστες, Προμυελοκύτταρα, Μυελοκύτταρα κ.α.). Η αναλογία αυτών, δηλαδή ο Λευκοκυτταρικός τύπος, εκτιμάται κυρίως με την μελέτη του επιχρίσματος (πλακάκι του περιφερικού αίματος από τον Αιματολόγο).
Συνεπώς, η αύξηση ή ελάττωση των επιμέρους λευκοκυττάρων ονομάζεται αντίστοιχα Ουδετεροφιλία ή Ουδετεροπενία, Λεμφοκυττάρωση ή Λεμφοπενία, Μονοκυττάρωση ή Μονοκυτταροπενία, Ηωσινοφιλία ή Ηωσινοπενία κτλ.
Η πρώτη εκτίμηση γίνεται από τον Αυτόματο Αναλυτή, ενώ η μικροσκοπική εκτίμηση πρέπει να ακολουθεί ιδίως στις αποκλίσεις από τα φυσιολογικά όρια.
3. Σε ποιές περιπτώσεις ανευρίσκονται οι Λευκοκυτταρώσεις (Ουδετεροφιλία, Μονοκυττάρωση, Ηωσινοφιλία, Βασεοφιλία) ή οι Λευκοπενίες (Ουδετεροπενία, Μονοκυτταροπενία, Ηωσινοπενία, Βασεοπενία);
3.α. Λευκοκυττάρωση - Ουδετεροφιλία
Τυπικά η ουδετεροφιλία (>7.700/μL ουδετερόφιλα), συναντάται σε Λευκοκυττάρωση >11.000/μL.
Λευχαιμοειδής αντίδραση, ονομάζεται όταν τα Λευκά αιμοσφαίρια είναι >50.000/μL, με τις πλείστες μορφές να είναι ώριμες (ουδετερόφιλα, αλλά συνοδεύονται και με αωρότερες μορφές π.χ. Μεταμυελοκύτταρα, Μυελοκύτταρα).
Τα συνηθέστερα αίτια της Ουδετεροφιλίας είναι:
• Ψευδή, π.χ. συγκόλληση αιμοπεταλίων, κρυοσφαιριναιμία.
• Πρωτοπαθή, π.χ.Μυελουπερπλαστικά Νεοπλάσματα (Χρονία Μυελογενής Λευχαιμία, Αληθής Πολυκυτταραιμία, Ιδιοπαθής Θρομβοκυτταραιμία).
• Δευτεροπαθή αίτια : π.χ. Φλεγμονές, Λοιμώξεις, stress, κάπνισμα (σε διακοπή επανέρχεται μετά από 1 έως και 5 έτη!), κορτιζονοθεραπεία, Ασπληνία ή υποσπληνισμός (Ανατομικά ή Λειτουργικά αίτια).
3.β. Λευκοκυττάρωση – Μονοκυττάρωση
• Λοιμώξεις, π.χ. Έρπης ζωστήρ, ΤΒ, βακτηριακή ενδοκαρδίτις.
• Αιματολογικές κακοήθειες (Χρονία Μυελομονοκυτταρική Λευχαιμία, Χρονία Μυελογενής Λευχαιμία, Λέμφωμα Hodgkin.
• Φλεγμονώδη νοσήματα, π.χ. Σαρκοείδωσις, φλεγμονώδης νόσος του εντέρου.
• Κορτικοειδή, εγκυμοσύνη, Ασπληνία (Ανατομική ή Λειτουργική).
3.γ. Λευκοκυττάρωση – Ηωσινοφιλία / Βασεοφιλία
• Αλλεργικές καταστάσεις.
• Κακοήθειες (Μυελοϋπερπλαστικά, Λέμφωμα Hodgkin και Υπερηωσινοφιλικό σύνδρομο).
• Λοιμώξεις από παράσιτα.
3.δ. Λευκοπενία - Ουδετεροπενία
Όταν ο απόλυτος αριθμός των ουδετερόφιλων πολυμορφοπύρηνων κυμαίνεται μεταξύ 1000/μL έως 1500/μL ονομάζεται ήπια ουδετεροπενία, μέτρια ουδετεροπενία μεταξύ 500/μL έως 1000/μL και βαρεία όταν είναι μικρότερη των 500/μL. Τέλος η απουσία των ουδετερόφιλων χαρακτηρίζεται σαν ακοκκιοκυτταραιμία. Η Ουδετεροπενία δημιουργεί, αναλόγως του βαθμού, επικινδυνότητα για εμφάνιση λοιμώξεων και χαρακτηριστική αδυναμία σχηματισμού πύου ή αποστήματος. Ωστόσο η ανεύρεση του αιτίου συνιστά μείζων διαγνωστικό πρόβλημα.
Γενικώς τα συνηθέστερα αίτια της Ουδετεροπενίας είναι:
• Λοιμώδη Ιοί (π.χ. EBV, HBV, HCV, HIV), ρικέτσιες, παράσιτα.
• Νοσήματα κολλαγόνου, π.χ. συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος.
• Διατροφικά: αλκοολισμός, ανεπάρκεια βιταμίνης Β12, φυλλικού οξέος.
• Αυτοάνοσα αίτια.
• Υπερσπληνισμός.
• Φάρμακα π.χ. ψυχοτρόπα, αντιφλεγμονώδη, αντιθυρεοειδικά κ.α.
• Μείζονα αιματολογικά Απλαστικά σύνδρομα, Λευχαιμίες, Μυελοδυσπλασία.
3.ε. Μονοκυτταροπενία
• Θεραπεία με κορτικοστεροειδή
• Λευχαιμία εκ τριχωτών κυττάρων
• Μυελοτοξικά φάρμακα
3.στ. Ηωσινοπενία / Βασεοπενία
• Κορτικοστεροειδή (εξωγενώς)
• Κορτικοστεροειδή (ενδογενώς, σύνδρομο Cushing)
4. Γιατρέ, τα Λεμφοκύτταρα πού παράγονται, ποιες είναι οι υποομάδες (υποπληθυσμοί) και ποιές είναι οι διαταραχές τους;
Τα Λεμφοκύτταρα διακρίνονται σε τρείς ομάδες :
1. B-Λεμφοκύτταρα (παράγονται στον Μυελό των Οστών), συμμετέχουν στο ανοσοποιητικό σύστημα παράγοντας αντισώματα (χυμική ανοσία).
2. Τ-Λεμφοκύτταρα (παράγονται στον θύμο αδένα), συμμετέχουν στην κυτταρική ανοσία.
3. ΝΚ (φυσικοί φονείς, παράγονται και στον Μυελό των οστών και στον Θύμο αδένα), συμμετέχουν στην κυτταρική ανοσία φονεύοντας κακοήθη κύτταρα και κύτταρα μολυσμένα από Ιούς.
Μηχανισμοί:
Η ωρίμανση και η διαφοροποίηση των λεμφοκυττάρων είναι μια διαδικασία μακράς διαρκείας και λαμβάνει χώρα αρχικά στον Μυελό των οστών και ακολούθως στα δευτερογενή Λεμφικά όργανα (Λεμφαδένες, Σπλην, Θύμος αδένας).
Η ταυτοποίηση της Λεμφοκυττάρωσης για ύπαρξη ή μή κακοήθειας (Μονοκλωνικότητα) απαιτεί ειδικό έλεγχο με κυτταρομετρία ροής, γενετικές μοριακές μεθόδους, μοριακό καρυότυπο (FISH) και κλασσικό καρυότυπο.
Οι υποπληθυσμοί των Λεμφοκυττάρων είναι :
T (CD3) : 60-80%
B (CD20) : 10-20%
NK (CD56) : 5-10%
Υπότυποι Τ-λεμφοκυττάρων
• Βοηθητικά Τ (CD4) 60-70%
• Κατασταλτικά / Κυτταροτοξικά Τ (CD8) 30-40%
4.α Διαταραχές Λεμφοκυττάρων
Λεμφοκυττάρωση : όταν ο απόλυτος αριθμός των Λεμφοκυττάρων είναι >4.000/μL.
Λεμφοπενία : όταν ο απόλυτος αριθμός είναι <1.000/μL.
Η αύξηση των Λεμφοκυττάρων μπορεί να οφείλεται σε αυξημένη παραγωγή, σε αναδιανομή στα Λεμφικά όργανα ή σε μειωμένο φυσιολογικό κυτταρικό θάνατο (απόπτωση), όπως συμβαίνει σε μερικές λεμφοϋπερπλαστικές διαταραχές.
4.α.1 Καλοήθη αίτια Λεμφοκυττάρωσης
Ιοί : Λοιμώδης Μονοπυρήνωση (EBV), CMV, Ερυθρά, Ιλαρά, Παρωτίτις, Ηππατίτις, Coxsackie, Κοκκύτης.
4.α.2 Κακοήθη αίτια Λεμφοκυττάρωσης
Λευχαιμία από Μεγάλα λεμφοκύτταρα με κοκκία (LGL)
Χρονία Λεμφογενής Λευχαιμία
Λεμφώματα (Non Hodgkin, Μανδύα και Οζώδη Λεμφώματα)
Οξεία Λεμφοβλαστική Λευχαιμία
4.α.3 Μονοκλωνική Β-Λεμφοκυττάρωση
Η εικόνα είναι παρόμοια με αυτή της Χρονίας Λεμφογενούς Λευχαιμίας, αλλά τα Λευκοκύτταρα είναι <5.000/μL.
4.β Λεμφοπενία (Λεμφοκύτταρα <600/μL)
Τα συνηθέστερα αίτια είναι :
1. Λοιμώδη αίτια
• Βακτήρια (ΤΒ, Βρουκέλωση, Τυφοειδής πυρετός)
• Ιοί (HIV, Ιλαρά, Ηπατίτις)
• Παράσιτα (Ελονοσία, Ιστοπλάσμωση)
2. Ιατρογενή αίτια
• Ανοσοκαταστολή (κορτικοστεροειδή, αντιθυμοκυτταρικός ορός, Rituximab, Alemtuzumab).
• Χημειοθεραπεία (fludarabine, Cladribine, HSCT)
• Ακτινοθεραπεία
3. Συστηματικά Νοσήματα
• Αυτοάνοσα (ΣΕΛ, Ρευματοειδής Αρθρίτις, Σύνδρομο Sjögren)
• Λέμφωμα
• Σαρκοείδωση
• Νεφρική ανεπάρκεια
• Απλαστικά Σύνδρομα
• Σύνδρομο Cushing
4. Άλλα αίτια
• Αλκοολισμός, stress κ.α.
5. Στο Metropolitan διενεργείται έλεγχος των διαταραχών των Λευκών αιμοσφαιρίων;
Βεβαίως. Στο Μetropolitan υπάρχει πλήρης κάλυψη για διερεύνηση, ταυτοποίηση και θεραπεία των παθολογικών διαταραχών των Λευκών αιμοσφαιρίων σε επίπεδο εργαστηριακό (Εργαστήρια εξοπλισμένα με τεχνολογίες αιχμής και άριστο Ακαδημαϊκό Επιστημονικό Προσωπικό), ενώ σε επίπεδο θεραπευτικό στελεχώνεται από έμπειρους και καταξιωμένους Κλινικούς Αιματολόγους με πολυετή και ευδόκιμη παρουσία στο επιστημονικό πεδίο της Αιματολογίας Ακριβείας που πλαισιώνεται από αφοσιωμένο και άξιο Νοσηλευτικό Προσωπικό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Χρονία Μυελογενής Λευχαιμία (ΧΜΛ) είναι τυπικό παράδειγμα Λευκοκυττάρωσης με στροφή αριστερά και είναι το πρώτο κακόηθες νόσημα όπου εφαρμόστηκε η Ιατρική Ακριβείας, δηλ. Μοριακή ταυτοποίηση. Πράγματι η ΧΜΛ είναι το πρώτο κακόηθες νόσημα, που συσχετίσθηκε με σταθερή καρυοτυπική βλάβη (t:9,22) και ταυτοποιήθηκε μοριακά (bcr-Abl). Ακολούθως είναι το πρώτο κακόηθες νόσημα, όπου εφαρμόστηκε στην Κλινική πράξη η μοριακά στοχευμένη θεραπεία (Imatinib). Πράγματι, η εφαρμογή της Αιματολογίας Ακριβείας στη ΧΜΛ (στην αυγή του 21ου αιώνος, 2.001 μ.Χ.) διχοτόμησε την θεραπεία της ΧΜΛ σε πρό και μετά Imatinib εποχή και επέτυχε ίαση σε ποσοστό >85%, σε ένα μέχρι πρότινος θανατηφόρο νόσημα.
Η εξέλιξη αυτή, οδήγησε στην ανάπτυξη και άλλων παρόμοιων μοριακά στοχευμένων θεραπειών και στην ογκολογία συμπαγών όγκων.
