Γιατρέ, πόσα είδη αναιμίας υπάρχουν;
Ένας αποδεκτός τρόπος να διαχωρίσουμε τις αναιμίες είναι η κινητική ταξινόμηση, η οποία χαρακτηρίζεται από τους μηχανισμούς ελάττωσης της αιμοσφαιρίνης, δηλαδή, η αναιμία μπορεί να προέρχεται είτε από ελαττωμένη παραγωγή (π.χ.: απλαστική, υποπλαστική αναιμία), είτε από αυξημένη απώλεια (μεθαιμορραγική π.χ.: σιδηροπενική αναιμία), είτε από αυξημένη καταστροφή της αιμοσφαιρίνης (π.χ.: αιμολυτικές αναιμίες). Βεβαίως, υπάρχουν και αναιμίες με συνδυασμό των ανωτέρω αιτίων, δηλαδή αναιμίες μικτού τύπου (π.χ.: αναιμία χρονίας νόσου).
Ποιες είναι οι συνέπειες της αναιμίας;
Τα συμπτώματα της αναιμίας οφείλονται στην ελαττωμένη προσφορά οξυγόνου στους ιστούς (δύσπνοια, κόπωση, ταχυκαρδία). Ωστόσο, εάν η αναιμία οφείλεται σε απώλεια αίματος συνυπάρχουν και υπόταση, μυϊκές κράμπες, καταπληξία και κίνδυνος θανάτου. Αξιοσημείωτο γεγονός είναι η επίταση της αιμορραγικής διάθεσης κατά τη συνύπαρξη με χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων (θρομβοπενία). Η ανάπτυξη αναιμίας είναι, επίσης, παράγων αυξημένης θνητότητος σε ασθενείς με συνυπάρχοντα νοσήματα όπως χρονία νεφρική ανεπάρκεια, καρδιακή ανεπάρκεια ή κακοήθεια, αλλά και σε νοσοκομειακούς ασθενείς και σε υπερήλικες.
Πότε μια αναιμία είναι βαριά και χρειάζεται άμεσα μετάγγιση;
Το κατώτατο όριο αιμοσφαιρίνης ασφαλείας που έχει ορίσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) είναι τα 7,5g/dL. Να υπενθυμίσουμε ότι αναιμία για τους άντρες είναι το όριο < 13g/dL και για τις γυναίκες <12g/dL. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η αναιμία είναι σύμπτωμα και όχι νόσος, δηλαδή, πρέπει πάντα να αναζητείται το αίτιο της αναιμίας από Αιματολόγο, διότι, αλλιώς, μπορεί να γίνει συγκάλυψη βαρέων νοσημάτων. Για παράδειγμα, η άκριτη χορήγηση σιδήρου μπορεί να συγκαλύψει το αίτιο μιας κακοήθειας του Γαστρεντερικού, με βαρύτατες συνέπειες για τη ζωή του ασθενούς.
Πώς προσεγγίζεται/γίνεται η διερεύνηση της αναιμίας;
Πρώτον, με τη λήψη του ιατρικού ιστορικού. Ερωτάται ο ασθενής εάν υπάρχει απώλεια όρεξης, απώλεια βάρους, αίσθημα χρόνιας κόπωσης, προβλήματα από το γαστρεντερικό σωλήνα, συμπτώματα αλλοτριοφαγίας (PICA, για παράδειγμα, αναζήτηση ξινών τροφών, ακατάσχετη επιθυμία να τρώει, να μασάει ή να γλύφει παγάκια - παγοφαγία, κ.ά.), νυχτερινοί ιδρώτες, πυρετός, χρόνια νοσήματα (όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα, νεφρική ανεπάρκεια), καταγραφή της ταχύτητας εμφάνισης της αναιμίας (οξεία, υποξεία, χρονία). Υπερχρωμία ούρων μετά από βρώση τεύτλων (παντζαριών). Επίσης, εάν αναφέρεται ευθραυστότητα ονύχων, γωνιακή χειλίτιδα ή τριχόπτωση.
Δεύτερον, με τη φυσική εξέταση. Ωχρότητα κυρίως στις παλάμες, διότι οι επιπεφυκότες μπορεί να είναι ψευδώς ερυθροί (π.χ.: επιπεφυκίτιδα ή εκτρόπιο σε υπερήλικες), σημάδια ίκτερου στο φώς της ημέρας. Άλλα συνοδά στοιχεία όπως λεμφαδενοπάθεια, ηπατοσπληνομεγαλία, οστικά άλγη, αιμορραγικά σημεία (πετέχειες, εκχυμώσεις).
Τρίτον, με εργαστηριακή διερεύνηση. Γενική αίματος, μορφολογία ερυθρών, ερυθροκυτταρικοί δείκτες, έλεγχος για σιδηροπενία, φερριτίνη ορού, δείκτες φλεγμονής και στοιχεία αιμόλυσης.
Τέλος, το μυελόγραμμα, η βιοψία μυελού, η κυτταρογενετική μοριακή και ανοσοφαινοτυπική μελέτη απαιτούνται σε συγκεκριμένες αιματολογικές ενδείξεις.
Ποια είναι η συνηθέστερη αναιμία;
H συνηθέστερη αναιμία είναι η σιδηροπενική αναιμία, που συναντάται στο 12% του παγκόσμιου πληθυσμού και αποτελεί πρόβλημα δημόσιας υγείας στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ευάλωτες ομάδες είναι: νεογνά, παιδιά, έγκυες, γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και ηλικιωμένα άτομα.
Και ποια είναι τα αίτια της σιδηροπενίας;
Πρώτον, μπορεί να είναι φυσιολογικά αίτια όπως: σωματική ανάπτυξη, εγκυμοσύνη, μεγάλη ηλικία, συστηματική φυτοφαγία και, για τους δρομείς, οι μεγάλες αποστάσεις.
Δεύτερον, γυναικολογικά αίτια: μηνορραγίες, μητρορραγίες.
Τρίτον, αίτια από το γαστρεντερικό σωλήνα: οισοφαγίτιδα, κιρσοί οισοφάγου, εξελκωμένη διαφραγματοκήλη, ελικοβακτηρίδιο πυλωρού, πεπτικό έλκος, κοιλιοκάκη, φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, αιμορροΐδες, καρκίνος στομάχου και παχέος εντέρου.
Τέλος, αιμορραγική τηλεαγγειεκτασία και αγγειοδυσπλασίες ανευρίσκονται συχνά.
Στα «άλλα αίτια» περιλαμβάνεται και η κατάχρηση κορτικοστεροειδών και μη-στεροειδών αντιφλεγμονωδών.
Γιατρέ, η θεραπεία μπορεί να γίνει μόνο με κόκκινο κρέας, χωρίς φάρμακα;
Η απάντηση είναι όχι, διότι γνωρίζουμε ότι 150g βοδινού κρέατος περιέχουν μόλις 3mg σιδήρου (Fe), όταν η ιδεώδης ημερήσια δόση για θεραπεία είναι 200mg. Συνεπώς, η θεραπεία πρέπει, υποχρεωτικώς, να είναι φαρμακευτική. Συγκεκριμένα, συνιστάται ο δισθενής σίδηρος (ο θειικός σίδηρος FeSO4 είναι η μορφή σιδήρου επιλογής).
Και πότε χρειάζεται θεραπεία με σίδηρο ενδοφλεβίως;
Πρέπει, κατ΄αρχάς, να επισημάνουμε ότι οι ενδομυϊκές ενέσεις είναι εν δυνάμει επικίνδυνες και αναποτελεσματικές. Η ενδοφλέβια χορήγηση σιδήρου, με τη χρήση των νεότερων σκευασμάτων, στερείται πρακτικώς αλλεργικών παρενεργειών και έχει τις ακόλουθες ενδείξεις:
- Σε αποτυχία θεραπείας με τη χορήγηση σκευασμάτων από το στόμα (δυσανεξία, κακή απορρόφηση, γαστρεκτομή, έλκος, ατροφική γαστρίτιδα, ελικοβακτηρίδιο, κοιλιοκάκη, φλεγμονώδης νόσος του εντέρου).
- Ανάγκη για ταχεία ανάκαμψη : βαριά αναιμία 2ου και 3ου τριμήνου κυήσεως, χρόνια αιμορραγική διάθεση, τηλεαγγειεκτασίες.
- Σε συνδυασμό με διεγέρτες της ερυθροποίησης (ερυθροποιητίνη), όπως για παράδειγμα, σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
- Σε σιδηροπενία σε καρδιακή ανεπάρκεια.
- Σε στρατηγική αποφυγής μεταγγίσεων σε χειρουργικούς ασθενείς.
Τι προσφέρει το Metropolitan, στην περίπτωση της σιδηροπενικής αναιμίας;
Στο Metropolitan υπάρχει πλήρης και σύγχρονη κάλυψη στη διερεύνηση και θεραπεία της σιδηροπενίας. Διαγνωστικά μεν στελεχώνεται από εξειδικευμένο και έμπειρο ιατρικό και βοηθητικό προσωπικό σε επίπεδο Αιματολογικού Εργαστηρίου και προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες στο Γαστρεντερολογικό – Ενδοσκοπικό και Επεμβατικό Τμήμα. Θεραπευτικά δε, η ενδοφλέβια χορήγηση εκτελείται στο άρτια οργανωμένο τμήμα ημερήσιας νοσηλείας (ODC, One Day Clinic)
