Παρόλο που δεν γνωρίζουμε ποια είναι η αιτία τους και το όνομά τους, ειδικά το δεύτερο συστατικό του (πολύποδες), μπορεί να τρομάζει τα άτομα που το ακούνε, τα πράγματα δεν είναι καθόλου όπως δείχνουν. Οι ρινικοί πολύποδες είναι καλοήθεις σχηματισμοί που δημιουργούν μεν λειτουργικά ζητήματα αλλά, σήμερα, θεραπεύονται πλέον αναίμακτα και με μόλις μιας μέρας νοσηλεία.
Τι είναι οι ρινικοί πολύποδες, ποια η συχνότητα εμφάνισής τους και ποια τα αίτιά τους;
Οι ρινικοί πολύποδες είναι ανώδυνοι, μισχωτοί σχηματισμοί του ρινικού βλεννογόνου. Έχουν χρώμα γκρίζο ή λευκό και κρέμονται σαν τσαμπιά σταφυλιού λόγω της βαρύτητας, εντός της μύτης και των παραρρίνιων κόλπων. Μπορεί να είναι μονόπλευροι, αλλά είναι συνηθέστερο να είναι αμφίπλευροι.
Οι ρινικοί πολύποδες δεν πρέπει να συγχέονται με άλλους πολύποδες στο ανθρώπινο σώμα (π.χ. αυτούς του εντέρου), γιατί στην περίπτωσή τους η ορολογία αυτή χρησιμοποιείται για καθαρά περιγραφικούς λόγους. Οι ρινικοί πολύποδες αποτελούν καλοήθεις φλεγμονώδεις αλλοιώσεις.
Οι ρινικοί πολύποδες μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία, κυρίως όμως εμφανίζονται σε νέους και ενήλικες. Η πιθανότητα εμφάνισής τους είναι 0,5%-4,3% για τους ενήλικες και 0,1% για τα παιδιά. Σχεδόν διπλάσια είναι η πιθανότητα για τους άντρες.
Οι λόγοι για τους οποίους εμφανίζονται οι ρινικοί πολύποδες είναι άγνωστοι. Θεωρείται ότι η εμφάνισή τους οφείλεται σε αντιδράσεις σε βακτήρια, σε ιούς ή σε αλλεργίες, ακόμα και σε περιπτώσεις διέγερσης του ανοσοποιητικού συστήματος από μύκητες ή φλεγμονής από μυκόπλασμα. Μεγάλο ποσοστό τους μπορεί να συνδεθεί και με μη-αλλεργικό άσθμα.
Προδιαθεσικοί παράγοντες και συμπτώματα
Μερικές ομάδες ασθενών έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν ρινικούς πολύποδες. Ένας στους τρείς ασθενείς με άσθμα παρουσιάζει και ρινικούς πολύποδες. Άτομα με δυσανεξία στην ασπιρίνη έχουν σχεδόν τις διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν πολύποδες, σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Ακόμα, πάσχοντες από αλλεργική μυκητιασική κολπίτιδα, χρόνια αγγειοκινητική ρινίτιδα (αντιδράσεις της μύτης σε περιβαλλοντικές αλλαγές), άτομα με έλλειψη βιταμίνης D3, άτομα με κυστική ίνωση, με σύνδρομο Churg-Straussκαι σύνδρομο δυσλειτουργίας κροσσών, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες ανάπτυξης πολυπόδων.
Σημαντικό ρόλο παίζουν και το οικογενειακό ιστορικό και γενετικοί παράγοντες.
Οι ρινικοί πολύποδες όταν έχουν μικρό μέγεθος συνήθως είναι ασυμπτωματικοί. Ωστόσο, αν το μέγεθός τους ή ο αριθμός τους παρουσιάσει αύξηση, πιθανώς να δημιουργήσουν τα παρακάτω συμπτώματα:
- Δυσχέρεια ρινικής αναπνοής εξαιτίας της παρεμπόδισης της ελεύθερης ροής του αέρα στις ρινικές θαλάμες,
- Φλεγμονές εξαιτίας της απόφραξης των παραρρίνιων κόλπων (πχ. ιγμορίτιδα)
- Ρινόρροια
- Επίμονη ρινική απόφραξη
- Οπισθορρινικές εκκρίσεις
- Ανοσμία ή υποσμία
- Απώλεια της αίσθησης της γεύσης
- Κεφαλαλγίες ή αίσθηση πίεσης πάνω από το μέτωπο και το πρόσωπο
- Άλγος στα δόντια της άνω γνάθου
- Αίσθημα κνησμού γύρω από τα μάτια
- Ροχαλητό
- Άπνοιες
- Αλλαγή στη χροιά της φωνής (έρρινη ομιλία)
- Ρινορραγίες
- Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να εκδηλωθεί διπλωπία (το πάσχον άτομο τα βλέπει «διπλά»)
Πώς γίνεται η διάγνωσή τους, με ποιες παθήσεις προσομοιάζουν
Η διάγνωση γίνεται με:
- Πρόσθια ρινοσκόπηση
- Ενδοσκόπηση ρινός με άκαμπτα και εύκαμπτα ενδοσκόπια
- Αξονική τομογραφία (CT) υψηλής ευκρίνειας, σε τρία επίπεδα, που στοχεύει στην ακριβή καταγραφή της θέσης, του μεγέθους, της έκτασης και των ανατομικών δεδομένων της ρινός-πολυπόδων
- Μαγνητική τομογραφία (MRI), σε πιο σπάνιες περιπτώσεις, για αλλοιώσεις που ξεπερνούν την έκταση του σπλαχνικού κρανίου και εκτείνονται στο πεδίο των οφθαλμών, στον εγκέφαλο ή πέραν των ιγμορείων.
Συνήθως οι ρινικοί πολύποδες αποτελούν καλοήθεις σχηματισμούς. Σε συγκεκριμένες και σπάνιες περιπτώσεις είναι δυνατόν να κρύβεται κακοήθεια. Υπάρχουν κακοήθεις όγκοι των οποίων η εξωτερική υφή μοιάζει με εκείνη των απλών πολυπόδων ή όγκοι οι οποίοι έχουν υποστεί πολυποειδή εκφύλιση στα όριά τους. Οι μονόπλευροι πολύποδες πρέπει πάντα να θέτουν την υποψία για κακοήθεια και να εξετάζονται ιστολογικά (εκτός από την μηνιγγοεγκεφαλοκήλη).
Προσομοιάζουσες βλάβες-αλλοιώσεις των ρινικών κοιλοτήτων:
- Ανάστροφο θήλωμα: μικρή πιθανότητα κακοήθους εξαλλαγής αλλά έντονη τάση υποτροπής
- Κακοήθεις όγκοι ρινός: σάρκωμα, λέμφωμα, αδενοκαρκίνωμα και ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα
- Ρινοΐνωμα
- Μηνιγγοεγκεφαλοκήλη.
Πώς θεραπεύονται οι ρινικοί πολύποδες και ποιος ο ρόλος της ενδοσκοπικής χειρουργικής ρινός βάσεως κρανίου (FESS);
Η θεραπεία των ρινικών πολυπόδων μπορεί να είναι είτε φαρμακευτική είτε χειρουργική. Αποτελεσματικότερος όμως κρίνεται ο συνδυασμός και των δύο μεθόδων. Συγκεκριμένα, η φαρμακευτική μέθοδος επικεντρώνεται στη χορήγηση κορτικοστεροειδών σε μορφή ρινικού spray, χαπιού, ενέσιμου υγρού ή ενδομυϊκού βραδείας αποδεσμεύσεως. Ο ειδικός εκτιμά την κάθε περίπτωση ξεχωριστά προκειμένου να κρίνει ποιες μεθόδους θα εφαρμόσει. Η φαρμακευτική αγωγή στις περισσότερες περιπτώσεις χρησιμοποιείται ως προετοιμασία πριν τη χειρουργική επέμβαση και ως συμπληρωματική αγωγή κατόπιν αυτής.
Η ενδοσκοπική χειρουργική είναι η πλέον χρησιμοποιούμενη παγκόσμια και η πλέον σύγχρονη εγχειρητική επιλογή για τις περισσότερες παθήσεις ρινός και παραρρίνιων κόλπων. Πραγματοποιείται μέσα από τα ρουθούνια, χωρίς την ύπαρξη εξωτερικών τομών, με τη βοήθεια λεπτών άκαμπτων ενδοσκοπίων και κάμερας υψηλής ανάλυσης. Με αυτά τα εργαλεία δύνανται να αντιμετωπιστούν φλεγμονώδεις και νεοπλασματικές παθήσεις, με ελάχιστη ταλαιπωρία για τον ασθενή και νοσηλεία για μία μόλις ημέρα.
Στο πλαίσιο της ενδοσκοπικής χειρουργικής ρινός χρησιμοποιείται η τεχνολογία διεγχειρητικής πλοήγησης (SurgicalNavigation-ComputerAidedSurgery) κατά την οποία, σε πραγματικό χρόνο, κατά τη διάρκεια της επέμβασης, προβάλλει το λεπτό άκρο των ειδικών εργαλείων μέσα στην προεγχειρητική αξονική τομογραφία του ασθενούς, σε τρία επίπεδα. Με αυτό τον τρόπο η τεχνολογία αυτή αυξάνει σε σημαντικό βαθμό την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της επέμβασης. Η διεγχειρητική πλοήγηση χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις δύσκολης ανατομίας ή αλλοιωμένων οδηγών σημείων λόγω εγχειρήσεων που έχουν προηγηθεί, αλλά και σε ογκολογικά περιστατικά, κυρίως αν η παθολογία εντοπίζεται σε ευγενή ανατομικά στοιχεία (π.χ. έσω καρωτίδα ή οπτικό νεύρο κ.ά.).
Πιο ειδικά, στους ρινικούς πολύποδες η ενδοσκοπική χειρουργική συντελεί σημαντικά στον έλεγχο της νόσου καθώς:
- Αφαιρεί τον παθολογικό ιστό σε βάθος, εντός της ρινικής κοιλότητας, αλλά και μέσα στις κοιλότητες των κόλπων του προσώπου
- Αποκαθιστά τον αερισμό και την αποχέτευση των κόλπων
- Καθιστά τους κόλπους προσβάσιμους στην τοπική θεραπεία μετά την επέμβαση.
Συμπερασματικά
- Οι ρινικοί πολύποδες αποτελούν πάθηση και όχι όγκο.
- Συνήθως προκαλούνται από κάποια φλεγμονή, αλλά και συντηρούν κάποια φλεγμονή.
- Είναι, επομένως, αναγκαία η τακτική παρακολούθησή τους από τον θεράποντα ιατρό και, σε κάθε περίπτωση, για να είναι μακροπρόθεσμη η επιτυχία οποιασδήποτε θεραπείας, χρειάζεται και η προσπάθεια του ίδιου του ασθενή.
