Θα το έχετε δει πολλές γραμμένο στον διαδικτυακό τόπο του Metropolitan Hospital: «μια στιγμή πρόληψης αξίζει όσο χίλιες στιγμές θεραπείας». Σε παραλλαγή ίσως το έχετε δει και αλλού. Αποτελεί μια γενική ιατρική παραδοχή επαληθευμένη σε όλο τον πλανήτη, για όλους τους ανθρώπους, για όλες τις ασθένειες. Κατά μείζονα λόγο ισχύει για όλες τις μορφές καρκίνου και, φυσικά, και για τον καρκίνο του μαστού. Έναν καρκίνο που η συχνότητά του, δυστυχώς, αυξάνει. Ευτυχώς, όπως οι αριθμοί δείχνουν, η πρόληψη στην περίπτωσή του λειτουργεί. Και η καλή αρχή αυτής της πρόληψης είναι η καλή ενημέρωση για τις εξετάσεις που την ευνοούν και καμία γυναίκα δεν πρέπει να παραλείπει, για κανέναν λόγο.
Αυτοεξέταση
Η αυτοεξέταση, η ψηλάφηση των μαστών από τις ίδιες τις γυναίκες, θα πρέπει να αρχίζει από την ηλικία των 20 ετών και να επαναλαμβάνεται κάθε μήνα την 8η μέρα μετά την έναρξη της περιόδου, όταν ο μαστός είναι ήρεμος και δεν είναι πρησμένος ή διογκωμένος.
Δεν έχει τόση σημασία αν θα γίνεται σε όρθια ή ύπτια θέση, αρκεί να υπάρχει ένα κρεμώδες υλικό γιατί αυξάνει την αίσθηση της αφής (με σαπούνι και νερό στο μπάνιο ή με κρέμα σώματος σε ύπτια θέση).
Για τις μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες προτείνεται η πρώτη μέρα κάθε μήνα γιατί είναι μια ημερομηνία εύκολη να τη θυμούνται.
Πολλές φορές είναι οι ίδιες οι γυναίκες που, πρώτες και από μόνες τους, ανακαλύπτουν ένα ογκίδιο στον μαστό.
Το κρίσιμο ζήτημα είναι όταν πέσει στην αντίληψή σας ένα ψηλαφητό εύρημα να μην «κλείσετε τα μάτια» αλλά να απευθυνθείτε αμέσως σε κέντρο μαστού και να κλείσετε ραντεβού με το μαστολόγο για να σας κατευθύνει.
Υπερηχογράφημα μαστών
Το υπερηχογράφημα μαστών θεωρείται η εξέταση εκλογής για γυναίκες κάτω των 40 ετών. Όλο και περισσότερες μελέτες προτείνουν τον ετήσιο υπερηχογραφικό έλεγχο για τις ηλικίες μεταξύ 30 και 40 ετών.
Η εξέταση αυτή δεν έχει ακτινοβολία και είναι ασφαλής κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού, δυο καταστάσεις συχνές σε αυτή τη δεκαετία στη γυναίκα.
Επιπλέον, και η εγκυμοσύνη και ο θηλασμός απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή, γιατί είναι δύο φάσεις κατά τις οποίες γίνεται μεγάλη έκκριση ορμονών και ο μαστός, ένα κατεξοχήν ορμονοεξαρτώμενο όργανο, επηρεάζεται άμεσα.
Ελαστογραφία
Η ελαστογραφία είναι μια σχετικά καινούρια μέθοδος για τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού και ουσιαστικά μελετά την ελαστικότητα μιας βλάβης.
Αποτελεί προέκταση του υπερηχογραφήματος και προτείνεται για περαιτέρω χαρακτηρισμό ενός ευρήματος.
Όγκοι που παρουσιάζουν σκληρές περιοχές κατά τον ελαστογραφικό έλεγχο έχουν περισσότερες πιθανότητες να αφορούν κακοήθεια ενώ, αντίθετα, η αυξημένη ελαστικότητα σχετίζεται με καλοήθεις βλάβες.
Η ελαστογραφία δεν έχει ακτινοβολία και ισχυροποιεί τη διάγνωση για καλοήθεις βλάβες, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο αριθμός των βιοψιών.
Ψηφιακή μαστογραφία
Παραμένει η εξέταση εκλογής για τις γυναίκες άνω των 40 ετών και πρέπει να γίνεται σε ετήσια βάση.
Σε σχέση με την απλή μαστογραφία ή την ψηφιοποιημένη, η ψηφιακή μαστογραφία έχει πολύ λιγότερη ακτινοβολία και μεγαλύτερη ευκρίνεια. Η διαφορά της ψηφιοποιημένης μαστογραφίας και της ψηφιακής μαστογραφίας είναι ότι, ενώ και στις δύο περιπτώσεις οι γυναίκες θα πάρουν στα χέρια τους φίλμ, στην πρώτη περίπτωση πρόκειται για αναλογική μαστογραφία τυπωμένη ψηφιακά, ενώ στη δεύτερη περίπτωση η διάγνωση θα έχει προέλθει μέσω της ειδικής οθόνης του υπολογιστή, με πολύ λιγότερη ακτινοβολία.
Ο έλεγχος με τη μαστογραφία θα πρέπει να μη σταματά ποτέ και να γίνεται εφ` όρου ζωής, εφόσον το επιτρέπει η φυσική κατάσταση της γυναίκας. Και αυτό γιατί όσο περνούν τα χρόνια, η πιθανότητα να νοσήσει μια γυναίκα από καρκίνο του μαστού αυξάνεται, όπως ακριβώς συμβαίνει με τον καρκίνο του προστάτη για τους άντρες.
Ωστόσο, οι διάφορες μορφές καρκίνου σε μεγάλες ηλικίες δεν είναι τόσο επιθετικές όσο είναι στις νεότερες ηλικίες.
Είναι διαφορετικό να νοσήσει μια γυναίκα στην ηλικία των 45 ετών και διαφορετικό στα 85 και αυτό γιατί τα καρκινικά κύτταρα συνήθως δεν πολλαπλασιάζονται τόσο γρήγορα στις μεγάλες ηλικίες.
Όπου κριθεί απαραίτητο, από τα αποτελέσματα της απλής ψηφιακής μαστογραφίας, εφαρμόζεται συμπληρωματικά η τεχνική της τομοσύνθεσης, η οποία αποτελεί την εξέλιξη της ψηφιακής μαστογραφίας, καθώς απεικονίζει πλέον τον μαστό τρισδιάστατα (3D), συμβάλλοντας σε ακριβέστερη, λεπτομερέστερη και πιο έγκαιρη διάγνωση σε σχέση με τη δισδιάστατη (2D) ψηφιακή μαστογραφία. Κατ` αυτήν πραγματοποιούνται λήψεις εικόνων ανά 1χιλ. και γίνεται ανασύνθεση των εικόνων αυτών, με αποτέλεσμα να είναι δυνατή η ανεύρεση βλαβών που δεν είναι ορατές στην κλασική ψηφιακή μαστογραφία.
Έτσι μειώνεται η πιθανότητα ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε πυκνούς μαστούς, όπου, έως τώρα, με τις κλασικές μεθόδους, η έγκαιρη και σωστή διάγνωση σε κάποιες περιπτώσεις ήταν αρκετά δύσκολη.
Ο εντοπισμός της κακοήθειας σε πρώιμο στάδιο είναι μείζονος σημασίας, γιατί αυξάνει την επιβίωση και την καλή πρόγνωση της ασθενούς.
Στις περισσότερες γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση η μαστογραφία θα πρέπει να ολοκληρώνεται με υπερηχογράφημα μαστών και αυτό γιατί οι περισσότεροι μαστοί πριν σταματήσει η περίοδος είναι πυκνοί.
Πυκνός μαστός είναι ο μαστός που αποτελείται από πολλούς γαλακτοφόρους πόρους (πυκνός αδενικός ιστός) και λίγο λίπος. Οι πυκνοί μαστοί πολλές φορές μπορούν να κρύψουν την κακοήθεια και ακούμε όλο και πιο συχνά: «Έκανα μαστογραφία, δεν έδειξε τίποτα και μετά από λίγο καιρό εμφάνισα καρκίνο». Γι` αυτό και ο μαστογραφικός έλεγχος πρέπει να ολοκληρώνεται με υπερηχογράφημα μαστών ιδίως στις πρεοεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
Το υπερηχογράφημα μαστού συμπληρώνει τον μαστογραφικό έλεγχο, αλλά δεν τον αντικαθιστά. Γι` αυτό είναι λάθος η πρακτική: «Αυτή τη χρονιά θα κάνω υπερηχογράφημα μαστών αντί για ψηφιακή μαστογραφία».
Είναι δε, πολύ σημαντικό, σε κάθε νέα εξέταση να προσκομίζονται οι προηγούμενες εξετάσεις για σύγκριση.
Πολλές φορές η κακοήθεια, ιδίως στα αρχικά στάδια, δεν δίνει σημάδια και η αναγνώρισή της προέρχεται από τη σύγκριση της νέας με την προηγούμενη μαστογραφία, όταν στη νέα απεικονίζεται κάτι καινούργιο (νέο μαστογραφικό εύρημα).
Οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση, και όταν ο μαστός σιγά σιγά γίνεται λιγότερο πυκνός ενώ πλέον αποτελείται κυρίως από λίπος (λιπώδης μαστός) και λίγους γαλακτοφόρους πόρους μπορούν να κάνουν μόνο τη ψηφιακή μαστογραφία.
Το ευχάριστο είναι ότι, παρόλο που η συχνότητα του καρκίνου του μαστού έχει αυξηθεί (από 1 στις 10, σε 1 στις 7 γυναίκες που θα παρουσιάσουν καρκίνο του μαστού κατά τη διάρκεια της ζωής τους), η θνησιμότητα μειώνεται συνεχώς, γιατί ολοένα και περισσότερες γυναίκες μπαίνουν στη διαδικασία της πρόληψης.
Ο καρκίνος του μαστού καταπολεμάται και αυτό οφείλεται κυρίως στην έγκαιρη διάγνωση.
