Το θέμα του IDF (International Diabetes Federation - Διεθνής Ομοσπονδία Διαβήτη) της Παγκόσμιας Ημέρας για τον Σακχαρώδη Διαβήτη (2022) είναι: «Πρόσβαση στη φροντίδα για τον διαβήτη».
Το IDF εστιάζει στην ανάγκη για βελτίωση της δυνατότητας των ατόμων με διαβήτη και των επιστημόνων υγείας, να έχουν πρόσβαση και να συμμετέχουν σε ένα νέο επίπεδο συνεχιζόμενης εκπαίδευσης, έτσι ώστε οι πρώτοι να γνωρίζουν σε βάθος την κατάστασή τους, να ενισχύσουν την καθημερινή αυτοφροντίδα τους και την επιτυχημένη χωρίς επιπλοκές διαχείριση της νόσου τους και οι δεύτεροι να τους συνδράμουν αποτελεσματικότερα σε αυτά.
Ο σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) είναι ένα πολυπαραγοντικό και συνάμα απαιτητικό νόσημα, αφού το άτομο που τον εμφανίζει χρειάζεται, πέραν της λήψης της όποιας θεραπευτικής αγωγής, να αλλάξει τον τρόπο ζωής του και τη συμπεριφορά του.
Αυτό καθιστά κρίσιμες για τη θεραπεία της νόσου, τις γνώσεις και τις ικανότητες του ατόμου να διαχειριστεί τα συμπτώματα, τις επιπλοκές, τη θεραπεία και τις συνέπειές της τόσο σε σωματικό, όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο.
Συνεπώς, το κλειδί για τη σωστή και επιτυχημένη διαχείριση της νόσου είναι η εκπαίδευση και υποστήριξη για την αυτοφροντίδα (Diabetes Self-Management Education and Support). Αυτή είναι μια συνεχιζόμενη διαδικασία. Aπαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία της είναι η προθυμία και η θέληση του ατόμου και της οικογένειάς του για συνεργασία με όλα τα μέλη της διεπιστημονικής διαβητολογικής ομάδας.
Ποια είναι τα οφέλη από τα εκπαιδευτικά προγράμματα για τον διαβήτη:
- η επίτευξη καλύτερου μεταβολικού ελέγχου,
- η δημιουργία έμπιστης θεραπευτικής σχέσης,
- η επίτευξη των θεραπευτικών στόχων,
- η μείωση της συχνότητας και της βαρύτητας των επιπλοκών,
- η επίτευξη καλύτερης ποιότητας ζωής,
- η βελτίωση της ψυχικής κατάστασης των ατόμων με διαβήτη
- η μείωση της συχνότητας νοσηλειών και κόστους θεραπείας.
Η εξατομίκευση της θεραπείας και η συμμετοχή του ατόμου στη λήψη αποφάσεων προϋποθέτουν θεραπευτική συμμαχία θεραπευτών – ασθενών.
Βασικούς πυλώνες της αποτελούν:
- η ενδυνάμωση (patient empowerment),
- η διερεύνηση των πιστεύω των ασθενών σχετικά με την υγεία (health beliefs),
- ο καθορισμός των εκπαιδευτικών τους αναγκών.
Είναι σημαντικό για τους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη να γνωρίζουν ότι η φροντίδα των ίδιων για τη νόσο τους καταλαμβάνει περισσότερο από το 95% του συνολικού χρόνου φροντίδας.
Αυτός είναι και ένας λόγος που στα εκπαιδευτικά προγράμματα δίνεται έμφαση στο «τι μπορεί να κάνει το άτομο με σακχαρώδη διαβήτη» και όχι στο «τι πρέπει να μάθει».
Οι στόχοι των προγραμμάτων πρέπει να είναι ρεαλιστικοί, επιτεύξιμοι βήμα προς βήμα, κατανοητοί, βραχυπρόθεσμοι και αποτέλεσµα συναίνεσης του ατόμου με σακχαρώδη διαβήτη και του εκπαιδευτή του.
Η θεραπευτική ομάδα πρέπει να λαμβάνει υπόψη της το μορφωτικό και κοινωνικοοικονομικό επίπεδο του ατόμου και να χρησιμοποιεί τα ανάλογα μέσα, προκειμένου να παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες.
Ακόμα, πρέπει να διερευνάται η χρήση και η εκμετάλλευση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας και να ενσωματώνεται στη θεραπευτική προσέγγιση, ιδίως για τους νέους.
Η αξιολόγηση και η προσαρμογή ενός εκπαιδευτικού και υποστηρικτικού προγράμματος DSME πραγματοποιείται σε τέσσερα χρονικά σημεία :
- κατά τη διάγνωση,
- ετησίως, για τη διατήρηση της υγείας και της αναχαίτισης των επιπλοκών,
- κατά την εμφάνιση επιπλοκών που δυσχεραίνουν ή μεταβάλλουν την αυτοδιαχείριση,
- κατά την αναπροσαρμογή των στόχων.
Τα πεδία για τα οποία παρέχουν ενημέρωση/εκπαίδευση τα προγράμματα είναι:
- η παθοφυσιολογία της νόσου και οι θεραπευτικών επιλογών,
- η υγιεινή διατροφή,
- τρόποι διατήρησης της δραστηριότητας και της σωματικής άσκησης,
- ο έλεγχος του επιπέδου γλυκόζης και η διαχείριση των αποτελεσμάτων του,
- η πρόληψη, έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση επιπλοκών,
- η προσαρμογή και η επιτυχής κοινωνική αντιμετώπιση της νόσου
- η επίλυση προβλημάτων καθημερινότητας.
Η Διεθνής Ομοσπονδία του Διαβήτη (IDF)έχει δεσμευτεί να διευκολύνει τις δυνατότητες μάθησης για όλα τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη.
Η πλατφόρμα Understanding Diabetes παρέχει δωρεάν διαδικτυακά και διαδραστικά μαθήματα για να βοηθήσει τα άτομα με σακχαρώδη διαβήτη και τους φροντιστές τους να καταλάβουν και να διαχειριστούν την κατάστασή τους.
Το IDF School of Diabetes προσφέρει premium online μαθήματα για τους επαγγελματίες υγείας, ώστε να είναι ενημερωμένοι όσον αφορά τις διάφορες πτυχές της διαχείρισης και θεραπείας της νόσου.
Η Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία (ΕΔΕ) έχει στο site της εκπαιδευτικά video για τους ασθενείς, με τίτλο «Πρώτη φορά απλά».
Σε κάθε περίπτωση, πάσχοντα άτομα αλλά και θεραπευτές είναι καλό να θυμούνται ότι: «Η εκπαίδευση δεν είναι μέρος της θεραπείας του Διαβήτη, είναι η θεραπεία», όπως αναφέρει ο Joslin.
